Misteria Paschalia, dzień drugi i trzeci

Do Krakowa dmiący w górach halny przywiał trochę wiosennej pogody, odrobinę ciepła i słońca. Niestety, mnie przywiał także ból głowy, fochy, dąsy i samopoczucie, w którym wyłaziła ze mnie cała wredota i zmierzłość mojego charakteru. Kłóciłam się zawzięcie z Ukochanym Mężczyzną, byłam upierdliwa, podła, małostkowa  a dwukrotnie w ciągu jednego dnia zrywałam z Nim przekonana za każdym razem święcie, że to rozstanie definitywne i poważne oraz absolutnie ślepa na kuriozalność takiego zachowania. Mężczyzna znosił moje humory z godnym podziwu spokojem i wyrozumiałością, przyszło mi na myśl, że widocznie muszę się zachowywać częściej w taki sposób, tak stoicko to znosi, że się, widać, przyzwyczaił.
Ta konstatacja wcale nie poprawiła mi nastroju. 
Na szczęście piękno odmienia a muzyka łagodzi obyczaje.

Drugi dzień Misteria Paschalia uświetniła Accademia Bizantina, wywodzący się z Ravenny zespół specjalizujący się w muzyce baroku. Do Krakowa w tym roku przywieźli Judytę Triumfującą, oratorium Antonia Vivaldiego powstałe na podstawie biblijnej Księgi Judyty. Vivaldi, pracujący przez wiele lat jako koncertmistrz, kompozytor i nauczyciel gry na skrzypcach w Ospedale della Pieta, sierocińcu dla dziewcząt, który był zarazem doskonałą i sławną szkołą muzyczną zdolną pochwalić się doborowym zespołem miał do dyspozycji wiele utalentowanych wykonawczyń specjalizujących się w różnych instrumentach i wiele znakomitych żeńskich głosów stąd jego kompozycje powstałe w okresie współpracy z weneckim sierocińcem mają przebogatą orkiestrację, łączą w sobie wiele tradycji, stylów, lirycznych i wyciszonych partii wokalnych oraz pełnych patetyzmu bitewnych scen, aż kapią od barokowego przepychu. Czerwony Ksiądz, jeśli wierzyć relacjom biografów, był nawet przekonany, że tylko dziewczęta nadają się do gry na skrzypach kobiety bowiem mają więcej cierpliwości i delikatności a bez tych przymiotów nigdy nie opanuje się gry na tym instrumencie. Stefano Montanari, pierwszy skrzypek zespołu grą swoją dowodził, że Vivaldi się mylił, wirtuozeria z płcią niewiele ma wspólnego.

Interpretacja Judyty Triumfującej Accademi Bizantiny wspieranej przez chór Capella Cracoviensis była wspaniała. Znikła hipoteza o złej akustyce sali, siedzieliśmy niemal w tym samym miejscu co podczas koncertu Europy Galante a dźwięk brzmiał cudownie czysto. Ottavio Dantone prowadzący zespół od klawesynu dyrygował na swój specyficzny, subtelny sposób a orkiestra grała z niezwykłym wyczuciem, niemal pieszczotliwie. Miałam okazję słuchać już Accademii Bizantiny na żywo, dwa lata temu odwiedzili Łódź także z Vivaldim, z Czterema Porami Roku i kilkoma koncertami. Wyszłam wtedy z występu oczarowana, z dokładnie takimi samymi wrażeniami opuściłam teraz progi Filharmonii Krakowskiej. Vivaldiego słuchało mi się o wiele łatwiej niż Pergolesiego dzień wcześniej, zupełnie inne podejście do muzycznego kontrapunktu sprawiło, że nie do końca "moja" forma oratoryjna była przyjazna i bardzo przyjemna dla mojego ucha. Głosy solistów nie wybijały się tak wysoko ponad muzykę, śpiewająca partię Judyty Jose Maria Lo Monaco śpiewała dość cicho, aksamitnie z kolei Vivica Genaux dała popis swoich możliwości wokalnych. Wszystkie solistki, bo śpiewały tym razem tylko kobiety, były z resztą wyśmienite.
Tak jak i cały koncert, przyjęty gorąco i entuzjastycznie przez publiczność, przerywany w trakcie trwania brawami a na koniec nagrodzony owacjami na stojąco.

Dzień trzeci Misteria Paschalia należał do Jordiego Savalla, Hesperiona XXI i La Capella Reial de Catalunya. Koncert nie odbywał się w murach filharmonii a pięknym, surowym, gotyckim i bardzo zimnym wnętrzu Kościoła świętej Katarzyny Aleksandryjskiej. To miejsce i niesamowita muzyka będąca podróżą muzyczną przez prawie trzy stulecia śladami Borgiów w programie Dinastia Borja uczyniła koncert Hesperiona wydarzeniem niemal boleśnie pięknym. Dinastia Borgia to jeden z ostatnich wspólnych projektów Jordiego Savalla i jego zmarłej w listopadzie żony i współpracownicy Montserrat Figueras, jednego z najpiękniejszych sporanów świata. Maestro Savall poświęcił środowy koncert jej pamięci.
Ponieważ zaopatrzyłam się w wydawnictwo z muzyczną historią Borgiów tuż po jego premierze program koncertu nie był dla mnie zaskoczeniem- ale uczestnictwo na żywo w takim wydarzeniu było niemal wstrząsające. Mój Mężczyzna, który bez oporów przyznaje się do zamiłowania do muzycznego efekciarstwa i dźwiękowych fajerwerków był nieco rozczarowany surowością wykonania i samego przedstawienia. Wobec Jerusalem, spektaklu muzycznego, z którym Savall przyjechał do Łodzi na Tansmanię dwa lata temu, a w którym mieliśmy przyjemność oboje uczestniczyć, z tańcami derwiszów, przebogatą, spektakularną wręcz orkiestracją Dinastia Borgia była faktycznie wręcz ascetyczna, surowa, chłodna. I chyba to mnie urzekło.

Savall, od lat goszczący na Misteria Paschalia i od lat przyciągający tłumy zabrał mnie w muzyczną podróż w czasie opowiadając historię muzyką. Wykorzystał różne muzyczne zbiory, utwory kompozytorów różnych epok i stylów, sięgnął między innymi po muzykę arabską, otomańską, sefardyjską, śpiew gregoriański, kompozycje Johannesa Cornago, Christobala de Moralesa, Guillauma Dufaya, Heinricha Issaca czy Josquina des Pres.

Dinastia Borja opowiada o losach rodziny od czasów Wielkiej Schizmy Zachodniej, czasów gdy Borgiowie dążyli do władzy, wpływów i papiestwa aż do śmierci i kanonizacji Franciszka Borgii w 1671 roku. Muzyką Hesperion opisuje ważniejsze wydarzenia w historii rodu, narodziny, śluby, śmierci, bitwy, wojny, rozejmy, rządy papieża Aleksandra IV, proces i skazanie Savonaroli. Utwory radosne, pełne energii sąsiadują z żałobnymi, tańce z lamentami, utwory instrumentalne z pieśniami.

O niebywałej wirtuozerii muzyków nie ma nawet co wspominać, Jordi Savall to gwarant absolutnej muzycznej perfekcji, jego wielokulturowy zespół spaja wielka pasja i dążenie do artystycznej doskonałości, słychać to na każdym nagraniu, podczas każdego koncertu. 

Szczególnie cieszę się, że mogłam wysłuchać na żywo gry Andrew Lawrence- Kinga, współpracującego z Savallem wirtuoza harfy, założyciela kilku muzycznych zespołów, między innymi świetnego The Harp Consort, pracującego też z The King's Singers.

Brakowało tylko Montserrat Figueras. I to puste miejsce już zostanie.

Niestety nie mogliśmy zostać na festiwalu dłużej. Obowiązki zawodowe mojego Mężczyzny uniemożliwiły dłuższy pobyt w Krakowie, żałuję bo będąc tam, przeżywając i słuchając doświadczyłam prawdziwego piękna. Chciałabym móc uczestniczyć w kolejnych koncertach i może w ten sposób wyciszyć się, odpocząć i poczuć atmosferę Wielkiego Tygodnia, niedostępne i obce mi sacrum, fascynujące, niepokojące i piękne jak pasyjna muzyka.

Szczęśliwe za rok Misteria Paschalia zapewne znów będą odprawiane. Mam więc już kolejny Wielki Tydzień zaplanowany i zajęty.

A ponieważ dziś Wielki Piątek a ja już tyle o dźwiękach pozwolę sobie skończyć porażająco pięknym utworem muzyki dawnej, którego co prawda na festiwalu nie wykonywano a który historię ma dziwną i ciekawą. Przez wiele dziesięcioleci był śpiewany tylko podczas Wielkiego Tygodnia i tylko w Kaplicy Sykstyńskiej. Papieża, na którego zamówienie ta wersja powstała zachwycił tak bardzo, że zakazał wynoszenia partytury z Watykanu. Monopol na wykonanie miał więc chór Kaplicy Sykstyńskiej- do czasu gdy utworu wysłuchał czternastoletni wówczas Mozart- i spisał go z pamięci. Oto Miserere czyli pokutny Psalm 51 Georgio Allegriego w moim ulubionym wykonaniu oxfordzkiego Choir of New College pod dyrygenturą Edwarda Higginbottoma.

Spokojnych Świąt, jakkolwiek je obchodzisz i cokolwiek dla Ciebie znaczą. Odrodzenia, zmartwychwstania, triumfu jasności, przebaczenia, nadziei i miłości.

Ilustracja pierwsza to materiały prasowe Krakowskiego Biura Festiwalowego

Ilustracja trzecia to okładka wydawnictwa Jordiego Savalla i Hesperiona XXI

Ilustracje druga i czwarta pochodzą z serwisu http://www.e-teatr.pl/

Ostatnie zdjęcie pochodzi z http://www.styl.pl/relaks/kultura/news-w-80-minut-dokola-europy-z-savallem,nId,596393