James Heeley Cardinal

"(...)w tym samym czasie nieoczekiwanie przez plac katedralny przechodzi kardynał wielki inkwizytor. Jest to prawie dziewięćdziesięcioletni już starzec, wysoki, trzymający się prosto, o twarzy szczupłej, wysuszonej, z zapadłymi oczami, w których jednak jeszcze skrzy się blask niczym zanikająca, gasnąca iskra(...)Kardynał widział wszystko: jak postawiono trumnę u Jego nóg, jak zmartwychwstała dziewczynka, i oblicze jego stało się mroczne. Chmurzy więc swoje gęste, siwe brwi, w jego spojrzeniu pobłyskują złowieszcze ognie. Wyciąga palec i wskazując nań każe Go ująć straży."
Fiodor Dostojewski, Bracia Karamazow

Wielki Inkwizytor

Cardinal to surowe, gotyckie wnętrze katedry, to kamienne, zimne posadzki, chłodna biel lnianego obrusu na ołtarzu, strzeliste kolumny, wysokie, nagie sklepienia. To kadzidło przejrzyste, krystaliczne i zimne, jak święcona woda w kamiennej misie. To przestrzeń zupełnie nieludzka, niemożliwa do ogrzania, do objęcia wzrokiem.

Cardinal to pomnik, ale nie ku czci Boga ani nawet boga go wzniesiono. To pomnik ludzkiej pychy, pożądania władzy znacznie bardziej wyuzdanej niż ta, którą przypisano królom czy cesarzom. Władza Wielkiego Inkwizytora sięga poza śmierć, Kardynał kocha pustkę, porządek i ład, tym, którzy odważą się go zakłócić odbierze nie tylko życie doczesne ale i wieczne. Bezlitosne, aldehydowe otwarcie jest  zimne niczym marmurowa posadzka na którą rzucony na twarz heretyk w pełni poczuć może swoją marność wobec majestatu, poczuć lęk pełzający wzdłuż krzyża, znaczący ciało gęsią skórką chłodu. Przestrzenne kadzidło, słodkawo- kwaśne, jakby szkliste, drobno zmielony, szorstki pieprz rzucony niedbale, jak garść prochu, vanitas vanitatum, na nieskazitelny chłód lnianego obrusa, tak białego, że aż rani oczy przywykłe do półmroku gotyckiej świątyni. Pustka.

Cardinal to zapach monumentalny jak gotycka katedra ale jednocześnie lekki, przestrzenny, pełen jasności. Nie ma w nim doświadczenia nieskończoności z Avignon ani przeraźliwej czystości Messe de Minuit. Jest za to pustka. Chłodna, nieobjęta przestrzeń rozsnuwająca się wokół tego, który Kardynała nosi tworząca pewną specyficzną próżnię, doświadczalną i wyczuwalną nawet w gwarnym i ludnym miejscu.
Piękny jest i zupełnie niezwykły.
Wyobrażam sobie ten zapach na Wielkim Inkwizytorze skazującym na śmierć Chrystusa za zakłócanie porządku i burzenie ładu sterylnych praw miłosierdziem i miłością, wyobrażam sobie te perfumy na Aleksandrze VI czyli Rodrigo de Borgii, chorobliwie ambitnym potomku wszechpotężnego rodu, który do najwyższego stanowiska kościelnego doszedł przy pomocy kłamstwa, sztyletu i trucizny. 

Jako papież okazał się być zręcznym politykiem jednoczącym kościół i państwo, władcą, który zapewnił dobrobyt Watykanowi na następne stulecie. Był też absolutnie wyzuty z tego, co współcześnie nazywamy moralnością czy człowieczeństwem. Okrutny, bezlitosny, dzierżył władzę silną ręką i nie wahał się usuwać niewygodnych lub skazywać na tortury i śmierć niepokornych. Romansował z własną córką, niesławną jak on sam Lukrecją, w pałacach watykańskich urządzał orgie, gorszące nawet jego współczesnych, między innymi głośny bankiet kasztanów, o którym pamięć przetrwała po dziś dzień.


Choć uważam że Cardinal to piękny zapach to wciąż nie wiem czy umiem go nosić.




Dwie pierwsze ilustracje to rysunki fenomenalnego Alfreda Kubina: The Last King i Le Dame Blanche.
Ilustracja trzecia do poster do serialu The Borgias Toma Fontany. Na zdjęciu Jeremy Irons jako Aleksander VI.