Basile: Basile EDP

Niektóre zapachy od pierwszego powąchania budzą skojarzenia tak silne i jednoznaczne, że wdrukowują się w mózgu i nie sposób ich zmodyfikować o pozbyciu się już nawet nie wspominając. Basile odnalazł u mnie tak właśnie swoje pozazapachowe odniesienie, od pierwszego oddechu. Odnalazłam go w tym utworze:

To grecka pieśń ludowa w interpretacji Vangelisa. Opowiada dramatyczną historię kobiety zamordowanej przez swego męża, który (najprawdopodobniej cierpiąc na syndrom Otella)  miał urojenia bycia zdradzanym. Basile nie kojarzy mi się jednak z samą Grecją, Vangelisem, niewiernością, melodią czy poruszającym tekstem pieśni. Perfumy te łączą mi się z artystką, która pieśń śpiewa. Z Irene Papas.

"Kobieta jest jak źródło"*

Moją asocjację da się jednak wyjaśnić w prosty sposób. Irene Papas przede wszystkim jest aktorką, nie pieśniarką. Wśród jej licznych ról moją ulubioną jest ta z Greka Zorby, filmu Michaela Cacoyannisa będącego adaptacją powieści Nikosa Kazantzakisa. Gra tam młodą, piękną wdowę, która nawiązuje zakazany romans z głównym bohaterem, Basilem, nieco sztywnym Anglikiem o greckich korzeniach. Zmierza on na Kretę by uruchomić wydzierżawioną kopalnię węgla, przypadkiem, w tawernie w Pireusie poznaje ekscentrycznego, pełnego radości życia Alexisa, tytułowego Greka Zorbę. Razem ruszają na wyspę, brytyjski chłód i dystans spotyka się z bałkańskim poszukiwaniem zabawy a obie postawy, w ostatecznym rozrachunku wydają się być maskami, pod którymi skrywa się to samo: lęk i gorycz.

Grek Zorba opisywany jest zwykle jako powieść kipiąca wprost od radości życia, poetycki pean na cześć miłości, tańca, dobrego jedzenia, wszystkiego tego, co odwraca myśli i serca w stronę światła, dla mnie jednak historia ta ma swoje drugie, gorzkie dno. Wszyscy którzy stykają się z Zorbą, z jego heroicznym optymizmem, szaleństwem, pragnieniem ekstatycznego doświadczania ponoszą klęskę. Magnetyzm i dionizyjski urok Zorby pozwalają wierzyć im przez chwilę, że możliwe jest uwolnienie się od pęt własnego losu, od surowej obyczajowości, biedy, fatum, czujnych oczy sąsiadów. Za momenty tej wiary wszystkim przychodzi surowo zapłacić. Płaci także, cenę najwyższą, Wdowa, Irene Papas.

Basile jest surowy jak uroda Irene Papas i ostry jak los jej bohaterki. Otwiera się wonią cynamonu i mandarynek, z których cienką skórkę zdarto przed chwilą w jednym kawałku, jednym ruchem. Bezbronne i nagie tulą się do siebie ściśnięte cząstki a słodki sok w nich gotuje się jak krew. Dotknięcie słodkiego ylangu sprawia, że cynamon, kora z egzotycznego drzewa szorstka i ostra zyskuje na słodyczy, niemal czule obejmuje woń mandarynki a ta czułość budzi zdumienie w głębi jego zdrewniałego serca.

A później pojawiają się goździki. Podczas moich olfaktorycznych podróży nigdy nie spotkałam goździków piękniej oddanych. Te w Basile są ostre i przejmujące, inkrustują zapach jaskrawym, suchym wzorem nie pozwalając by bukiet białych kwiatów z serca pachnidła rozcieńczył przyprawową przenikliwość i delikatnie zarysowany szypr głębi. 

Irysowy puder i świetlisty, kruchy kwiat pomarańczy wygładzają przyprawową chropowatość i ostrość, zapach staje się stereotypowo kobiecy, dotknięty słodyczą i subtelną miękką jasnością kwiatowych płatków. Nie na długo jednak, gorzkie, przyprawowe fatum wydobywa się spod kwiatowej słodyczy. W bazie Basile przypomina nieco Opium pozbawione mydlanego piżma choć Opium wibruje od namiętności Basile natomiast drży od tajonego bólu. Nie łagodzi go ani ciepła kremowość sandałowca ani szyprowo brzmiący mariaż dębowego mchu z paczulą i bergamotową skórką.

Basil zamiera na skórze nieruchomiejąc, sztywniejąc, krusząc się jakby w rozpacz za utraconą młodością i pełnią, za odebranym życiem. Ma jednak zbyt wiele dumy w sobie by lamentować i płakać jawnie. Ból angażując każdy zmysł sprawia, że zwracają się ku wewnątrz, ku sobie, zapach rozwiewa się jak ciężar nieznośny, którego prawdziwą masę odczuwamy dopiero wtedy gdy całkiem zniknie.

* Cytat użyty jako tytuł pochodzi rzecz jasna z Greka Zorby Nikosa Kazantzakisa w tłumaczeniu Chadzinikolau Nikosa. W kontekście zdanie to nie brzmi tak dobrze:
"Kobieta jest jak świeże źródło. Pochylasz się nad nim, widzisz swoją twarz, pijesz, pijesz, aż ci dech zapiera. Potem przychodzi inny; on też ma pragnienie, pochyla się, widzi swoją twarz i też pije. I znów inny ... Kobieta jest jak źródło".
Wszystkie ilustracje to kadry z filmu Grek Zorba Michaela Cacoyannisa.
Wykorzystany utwór muzyczny pochodzi z płyty Vangelisa Odes z 1979 roku.